TİLAPİA’NIN TAKSONOMİSİ VE BİYOLOJİSİ
Tilapia Cichlidae familyasına ait bir tatlısu balık türüdür. Günümüzde “Tilapia” genel olarak Cichlid ailesine ait
“Tilapia, Sarotherodon ve Oreochromis” türleri için kullanılan genel bir isimdir.
Genellikle Afrika’nın göl ve nehirlerinde doğal olarak rastlanan tilapia kuzeyde Ürdün, İsrail ve Suriye’ye kadar doğal bir yayılım alanına sahiptir. Tilapia’nın 70 den fazla türü tanımlanmıştır (Little 1995; Mc Andrew 2000) Fakat bunun yanı sıra ancak bunların üç türü ticari ve yetiştiricilik açısından önemli hale gelmiştir (Trewavas 1982, 1983).
Üreme karakteristiklerine göre ayırt edilen bu üç taksonomik grup şunlardır;
Tilapia spp; Yuva yaparak yumurtaları burada kuluçkalayanlar
Oreochromis spp; Yumurtaları dişi ebeveynler ağızlarında kuluçkalarlar
Sarotherodon spp. Yumurtaları erkek ve/ veya dişi ebeveynler ağızlarında kuluçkalarlar.
Tilapia’nın toksonomik durumu sürekli değişiklik gösterdiğinden bilimsel adlandırmaları değişik kaynaklarda farklılıklar göstermiştir. Elli yıl önce tüm ticari öneme sahip türler Tilapia genusundaki gruplardan oluşmaktaydı (Lowe 1959), fakat 1970’lerin ortalarında ağızda kuluçkalama yapan türler dışarıda kuluçkalama yapan türlerden ayırt edildiler ve bunların Sarotherodon genusunda oldukları belirlendi (Trewavas 1982). Daha sonra 1983 ‘de Trewavas ebeveynlerin kuluçkalamadaki farklılıklarından dolayı Oreochromis genusunun Sarotherodon genusundan ayrı olduklarını tesbit ederek adlandırmıştır. Böylece önemli bir ekonomik değere sahip Nil tilapiası literatürde 1970’li yıllardan 1980’lerin ilk başlarına kadar Tilapia nilotica olarak bilinmiş, ardından Sarotherodon niloticus olarak adlandırmasıyla beraber günümüzde Oreochromis niloticus olarak adlandırılmaktadır. Thys (1980)’ın ortaya attığı Tilapia’nın monofiletik bir grup olduğu ve kalsifikasyonunun da yapılmaması gerekliliği fikri Trewavas tarafından reddedilmiştir. Kuzey Amerikada değişikliklere karşı direnç gösterilmiş Tilapia tek bir genus olarak kabul edilmiştir (Robins ve ark. 1991). Bu durum 2004 yılında değişmiş ve 3 generanın olduğu kabul edilmiştir (Nelson ve ark. 2004). Genellikle günümüzde yetiştiricilikle ilgili yayınlarda mesnet olarak Trewavas (1983) alınır ve buna göre bahsedilen üç genus taksonomik olarak sınıflandırılır. Zira yakından bakıldığında bu üç genusun üyelerinin üreme ve büyüme çizgileri , biyocoğrafik karakteristikleri beslenme ve yapısal karakteristikleri birbirinden farklılıklar gösterir.
Genel ve bilimsel olarak ticari öneme sahip türler şunlardır. 1.Kongo Tilapiası; Tilapia rendalli 2. Galileo Tilapiası: Sarotheredon galileus 3.Siyah benekli Tilapia; S. melanotheron 4. Mozambik Tilapiası; Oreochromis mossambicus 5.Zanzibar Tilapiası; O.hornorum, urolepis 6.Nil Tilapiası; O. niloticus 7.Mavi Tialpia; O.aureus 8. ‘’Red’’ Tilapia Oreochromis spp. (Hibrit tilapia; farklı melezleme modelleri ile üretilir ) Genellikle Oreochromis mossambicus veya O.hornorum x O. niloticus veya O.aureus türlerinden yararlanılır. 9. “İnci yada Beyaz” Tilapia; Oreochromis spp. O. niloticus veya O.aureus türlerinin çiftleştirilmesi ile elde edilir. Cichlidae familyasına ait bahis olan bu üç türün biyolojik ve ekolojik özellikleri şu şekilde özetlenebilir
Ağızda kuluçkalayanlar 1.Oreochromis aureus un biyolojisi ve kültürü
a. Üremesi - Dişi bireyler yumurtalarını ağızda inkübe ederler. - Optimum sıcaklık 23 ile 28 0C arasıdır. - Yılda 3 kez veya daha fazla yumurtlayabilirler, 1500 ile 4300 yumurta üretebilirler. - Yumurtanın çatlaması 3 ile 5 gün sürüyor bunu takiben yumurtadan çıkan yavru balıklar anneleri tarafından 8-10 gün kadar koruma altına alınıyorlar.
b. Beslenme - Yavru balıklar zooplanktonla beslenirler. - Yetişkin bireyler zooplankton, fitoplankton çim ve tabandaki organizmalarla beslenirler. Aynı zamanda hazır yemle de beslenebilirler.
c. Kültür Tercih edilen sıcaklık 25 ile 30 0C arasıdır. Düşük sıcaklıklara toleransı 8 ile 9 0C civarıdır. Binde 16 ile 20 tuzlulukta büyüyebilirler.
2.Oreochromis mossambicus un biyolojisi ve kültürü
a.Üreme - Dişi bireyler yumurtalarını ağızda inkübe ederler. - Optimum sıcaklık 23 ile 28 0C ler arasıdır. - Yılda 6 veya 8 kez ürerler ve 2000 ile 10.000 arası yumurta üretebilirler. - Yumurtanın çatlaması 2 ile 5 gün sürüyor, bunu takiben yumurtadan çıkan yavru balıklar anneleri tarafından 8-10 gün kadar koruma altına alınıyorlar.
b. Beslenme - Yavru balıklar zooplanktonla beslenirler. - Yetişkin bireyler zooplankton, fitoplankton aynı zamanda hazır yemle de beslenebilirler. c. Kültür Tercih edilen sıcaklık 25 ile 30 0C ler arasıdır. Düşük sıcaklıklara toleransı 10 ile 12 0C. Tuzlu sulara dayanma gücü vardır . Tuzlu suda yumurtlayabilir ve büyüyebilirler.
3.Oreochromis niloticusun biyolojisi ve kültürü
a. Üremesi - Dişi bireyler yumurtalarını ağızda inkübe ederler. - Optimum sıcaklık 25 ile29 0C ler arasıdır.
- Ortalama yılda 3 kez ürerler ve yaklaşık 750 ile 6000 arası yumurta üretebilirler - Yumurtanın çatlaması 3 ile 5 gün sürüyor bunu takiben yumurtadan çıkan yavru balıklar anneleri tarafından 8-10 gün kadar koruma altına alınıyorlar.
b. Beslenme - Yavru balıklar zooplanktonla beslenirler. - Yetişkin bireyler zooplankton, fitoplankton çim ve tabandaki organizmalarla beslenirler. Aynı zamanda hazır yemle de beslenebilirler.
c. Kültür Tercih edilen sıcaklık 25 ile 30 0C ler arasıdır. Düşük sıcaklıklara toleransı 1 0C civarıdır. %0 20 tuzlulukta büyüyebilirler. Tabanda (yuvaya) yumurtlayanlar
Tilapia rendalli’nin biyolojisi ve kültürü
a. Üremesi - Hem dişi bireyler hemde erkek bireyler yuvalarını kazıp yumurtalarını ve yavru balıkları yuvada inkübe ederler. - Optimum sıcaklık 25 ile30 0C arasıdır. -7 haftalık bir süre içinde yumurtlayabilirler ve yılda 12000 ile 20000 arası yumurta üretebilirler. - Yumurtanın çatlaması 5 gün içinde gerçekleşir.
b. Beslenme - Yavru balıklar zooplanktonla beslenirler. - Yetişkin bireyler sucul bitkilerle, böceklerle, alglerle beslenebilirler. Aynı zamanda hazır yemle de beslenebilirler. c. Kültür - Tercih edilen sıcaklık 28 0C dir. - Düşük sıcaklıklara toleransı 12 ile 13 0C dir. - Acı sulara toleranslıdırlar.
Tilapia zilli’nin biyolojisi ve kültürü
a. Üremesi - Hem dişi bireyler hem de erkek bireyler yuvalarını kazıp yumurtalarını ve yavru balıkları yuvada inkübe ederler. - Optimum sıcaklık 22 ile 26 0C arasıdır. -Yılda 6 kez yumurtlayabilirler ve yılda 6000 ile 42000 arası yumurta üretebilirler. - Yumurtanın çatlaması 3ile 5 gün içinde gerçekleşir.
b. Beslenme - Yavru balıklar zooplanktonla beslenirler.
- Yetişkin bireyler fitoplanktonla, yapraklarla, köklü sucul bitkilerle beslenebilirler. Aynı zamanda hazır yemle de beslenebilirler.
c. Kültür - Tercih edilen sıcaklık 28 0C dir. - Düşük sıcaklıklara toleransı 8 ile 9 0C dir. - Tuzlu sulara dayanma gücü vardır. Tuzlu suda büyüyebilirler.
Habitat Özellikleri:
Tercih Çevre
Silt düşük akım alanlarda yüzeyler
Sıcaklık
Eurythermal; sıcaklıklar (6,5-42,5 deg C) geniş bir tahammül edebilirsiniz
Optimum sıcaklık aralığı: 20-30 deg C
Yerli dizi gece C 6-7 deg sıcaklıklarında dayanabilir
(İsrail)
California uyuşuk 16 deg C, iki hafta 13 de hayatta kalmak için olmak
, mortalite 11 deg C ° görülen ve ölümcül alt sınır 6,5 C ° C deg deg
Oksijen
Tilapia genellikle düşük çözünmüş oksijen, yüksek tolerans göstermek
Tuzluluk
Euryhaline; 0,16-44 yüzde
Tilapia zillii (Gervais, 1848) CICHLIDAE,
Tilapiya, Kırmızı Karınlı Tilapia
Habitat ve Hayat Siklusu: Turun yuksek adaptasyon gucu tatlısu ve deniz habitatlarında
suratle yayılmasına yol acmaktadır. Yaşadığı habitatlarda sıcaklık 7-43oC arasında değişir.
Kucuk yapılı bir tilapia turudur, 40 cm boy ve 300 g. ağırlığa ulaşabilir, demersal ve potamodromdur.
Zaman zaman suruler oluşturur, sığ vejetasyonlu yerleri tercih eder, gencler
taşkın alanlarına girebilir. Herbivordur, su bitkileri ile epifiton ve bazı omurgasızlarla
beslenir. Substrat uzerine yumurta bırakır (Welcomme 1988, Anon 2006).
Doğal Yayılış alanı: batı Afrika, Nijer, Cad, Nil havzası, Anadolu. Dunyanın ceşitli bolgelerine
goturulup yayılmış bulunmaktadır. Her iki tur de yuksek bitkiler uzerinden beslenmektedir,
bu yuzden su bitkilerinin kontrolu ve yetiştiricilik amacıyla aşılanmaktadır.
Doğal ortamda bir cok kendi kendine ureyebilen populasyonlar oluşmuştur.
Etkiler ve Değerlendirme: Tilapia rendalli ve T. zillii gorunuş ve davranış bakımından
ayırd edilememekte ve mevcut dağılımları ile aşılamalar genel olarak bir birine karıştırılmaktadır.
Her iki tur aynı habitatta birlikte bulunduğunda kolayca hibritleşebilmekte ve
durum daha da karmaşık hale gelmektedir. Tur, ticari balıkcılık, yetiştiricilik ve akvaryum
balıkcılığında onemlidir, ancak potansiyel olarak zararlı turlerdendir (Welcomme 1988,
Anon 2006).
DIAS (2006) ve Coad (1996) turun Turkiye sularına bilinmeyen bir tarihte ve bilinmeyen
bir merci tarafından, yetiştiricilik ve yabancı ot kontrolu amaclarıyla aşılandığını muhtemelen
doğal stok oluşturmadığını bildirmiştir. Ancak bilincsiz olarak Koyceğiz golune aşılanan
bu turun yuksek ureme potansiyeli nedeniyle populasyonunun hızla arttığı, golde ve gole
dokulen akarsularda diğer balıkların yumurta, larva ve erginleri ile beslendiği, diğer balık
turleri uzerinde tehlike oluşturduğu. Fazla ekonomik değeri olmayan bu turun akarsulardaki
besin zinciri icinde tehlikeli olduğu bildirilmiştir (Barlas ve ark. 2000). Tur Seyhan baraj golunde
kafeslerde yetiştirilmekte, Cukurova sularında gorulmektedir (Gokce ve ark. 2003).
Afrika’nın kuzey ekvator bölgesinde, Ürdün ve Suriye’de yayılmıştır. Dorsal yüzgecinde 14-16 sert, 10-13 yumuşak, anal yüzgeçte 3 sert ve 7-10 yumuşak, pektoral yüzgeçlerinde 14-15 yumuşak ışın bulunur. Lateral hatta ise 28-30 pul vardır. Vücut uzun, derin ve çok basıktır. Değişik renklerde olurlar. Yeşil sarımtırak ve k.rengi de olabilirler. Üzerinde üçgen şeklinde lekeler balık heyecanlandığı zaman belirginleşir. Solungaç kapağı yeşil ve pirinç şeklinde beneklerle süslüdür. Ayrıca üst köşesinde belirgin bir leke bulunur. Boyun karın ve göğüs bölgesi genellikle koyudur. Yüzgeçler k.rengi veya yeşilimsi olabilir. Dorsal yüzgeç sarı beneklerle kaplıdır. Erkeklerin dorsal yüzgecinin yumuşak kısmında genellikle sarı çerçeveli koyu renkli bir leke bulunur. Üreme mevsiminde göz alıcı renklere sahip olan bu balıkların erkekleri dişilerden daha cazip ve parlaktırlar. Yavruları zooplanktonlarla, büyükleri yüksek bitkilerle ve alglerle beslenirler. Yapay yeme alıştırılabilirler.
Tuzluluğa karşı da dayanıklıdır. Kızıl denizde ‰ 45 tuzlulukta yaşadığı saptanmıştır. Fakat ‰ 39 üzerindeki tuzlulukta üreyemezler. 6-8 0C’ye kadar soğuk suya dayanabilirler. Optimum gelişme sıcaklığı 28 0C’dir. 22-260C üreme için en uygun sıcaklığıdır.
Erkekler %35 oranında dişilerden daha hızlı gelişir. 3 ayda 10 cm ve yılda 26-29 cm’ye (300-400 grama) ulaşırlar. Eriştiği en büyük cüsse 35cm boy ve 3 kg kadar ağırlıktadır. Doğada 2 yaşında ve 25-27 cm boya erişince olgunlaşırlar. Yapay ortamlarda ise 3-5 aylık 20-50 gram ağırlıkta olgunlaştıkları görülür. Tipik bir cichlid olan Tilapia zilli türünün üremesi şu şekilde olur.
Dişi temiz bir taş veya sert bir cisim üzerine yumurtalarını bırakır. Döllenen yumurtaların kuluçkalanması yerde olur ve bu sürede ana tarafından diğer zararlılardan korunur. 3-5 gün içinde yavrular yumurtadan çıkar ve serbest dolaşmaya başlarlar. Akvaryum içindede üretilebilirler. Yılda 6 kere ve her defasında 5000’e yakın yumurta bırakabilirler. Saldırgan olan Tilapia zilli yabani ot mücadelesinde yararlanılan bir türdür.
